• Skip to main content
  • Skip to secondary menu
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Home
  • About Us
  • Our Authors
  • Contact Us

The Punjab Pulse

Centre for Socio-Cultural Studies

  • Areas of Study
    • Social & Cultural Studies
    • Religious Studies
    • Governance & Politics
    • National Perspectives
    • International Perspectives
    • Communism
  • Activities
    • Conferences & Seminars
    • Discussions
  • News
  • Resources
    • Books & Publications
    • Book Reviews
  • Icons of Punjab
  • Videos
  • Academics
  • Agriculture
You are here: Home / Areas of Study / Social & Cultural Studies / ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਦੇ ਖਗੋਲਿਆ ਤੱਥਯਾ

ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਦੇ ਖਗੋਲਿਆ ਤੱਥਯਾ

January 11, 2021 By Guest Author

Share

ਨਵਗਰਹ `ਚ ਸੂਰਜ ਹੀ ਇੱਕਮਾਤ੍ਰ ਗ੍ਰਹ ਹੈ ਜੀਸਦੇ ਇਰਦ ਗਿਰਦ ਸਾਰੇ ਗ੍ਰਹ ਘੁਮਦੇ ਹਣ| ਏਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲਾਂ ਪੁੰਜ ਹੈ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅਲਾਵਾ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਵਾਂ ਤੇ ਵੀ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ| ਹਰ ਸਾਲ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੁ ਅਸਾਨ ਭਾਸ਼ਾ ਚ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਆਖਦੇ ਹਣ| ਏਹ ਪਰਵ ਦਕਸ਼ੀਨਾਅਨ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਯਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੇ ਮਨਾਯਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|

ਏਹ ਇੱਕ ਖਗੋਲਿਆ ਘਟਣਾ ਹੈ ਜਦ ਸੂਰਜ ਹਰ ਸਾਲ ਧਨੁ ਤੋਂ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਬਾਰ ਏ ਸਮੇ ਲੱਗਭੱਗ 20 ਮਿਨਟ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| 72 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦਾ ਅੰਤਰ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਪੰਦਰਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਏਹ ਸੰਕਰਾਂਤੀ 10 ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਪੈਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਏਹ 14 ਯਾ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ| ਲੱਗਭਗ 150 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ 14 ਜਨਵਰੀ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅੱਗੇ ਪਿੱਛੇ ਹੋ ਜਾਏਗੀ| ਸਾਲ 1863 ਚ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ 12 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਪਈ ਸੀ| 2012 ਚ ਸੂਰਜ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਚ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਆਯਾ ਸੀ| 2018 ਚ 14 ਜਨਵਰੀ ਅਤੇ 2019 ਤੇ 2020 ਚ ਏਹ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਪਈ ਸੀ| ਗਣਨਾ ਏਹ ਹੈ ਕਿ 5000 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਪਤਾਹ ਚ ਮਨਾਨੀ ਪਏਗੀ| ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਦਾ ਪੌਰਾਣਿਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਵੱਡਾ ਹੈ| ਸੂਰਜ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ਨੀ ਦੇ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ| ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਣੂ ਨੇ ਅਸੁਰਾਂ ਦਾ ਸਂਹਾਰ ਵੀ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ|

ਜਿਨੇ ਸਮਯ ਚ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਸੂਰਯ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਔਰ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਲੱਗਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਅਵਧੀ ਨੂੰ ਸੌਰ ਵਰਸ਼ ਆਖਦੇ ਹਨ| ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੋਲਾਈ ਚ ਸੂਰਜ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਔਰ ਘੁਮੰਨਾਂ ‘ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਚੱਕਰ’ ਕਹਲਾਂਦਾ ਹੈ| ਇਸ ਪਰਿਧੀ ਨੂੰ 12 ਭਾਗਾਂ ਚ ਬੰਡਕੇ 12 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ | ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ੀ ਦੋ ਦੂਜੀ ਰਾਸ਼ੀ ਚ ਜਾਣਾ ‘ਸੰਕਰਾਂਤੀ’ ਕੇਲਾਂਦਾ ਹੈ| ਏਹ ਇੱਕ ਖਗੋਲਿਆ ਘਟਣਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਲ ਚ 12 ਬਾਰ ਹੋਨਦੀ ਹੈ| ਸੂਰਜ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੇ ਹੀ ਖੜੀਆ ਹੈ, ਧਰਤੀ ਚੱਕਰ ਲਾਂਦੀ ਹੈ| ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਆਖਦੇ ਹਣ|

ਇਸੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੂਰਯ ਦਾ ਮਕਰ ਰੇਖਾ ਤੇ ਉੱਤਰੀ ਕਰਕ ਰੇਖਾ ਦੀ ਔਰ ਜਾਣਾ ਉੱਤਰਾਯਣ ਕਹਲਾਂਦਾ ਹੈ| ਉੱਤਰਾਯਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਨਦੇ ਹੀ ਦਿਨ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਣ ਤੇ ਰਾਤਾਂ ਛੋਟੀ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ| ਆਜ ਦੇ ਦਿਨ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਤੀਰਥਾਂ ਚ ਸਨਾਨ, ਦਾਨ, ਦੇਵ ਕਾਰਿਆ ਅਤੇ ਮੰਗਲਕਾਰਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲਾਭ ਮਿਲਦੇ ਹਣ|

 

ਜਯੋਤਿਸ਼ ਨਜਰੀਏ ਤੋਂ ਸੂਰਜ, ਕਰਕ, ਅਤੇ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆ ਹਣ| ਭਾਰਤ ਉੱਤਰੀ ਅਰਧਗੋਲ ਚ ਹੈ| ਸੂਰਯ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਕਸ਼ੀਨ ਅਰਧਗੋਲ ਚ ਹੋਨਦਾ ਹੈ, ਸਰਦੀ ਸੇ ਮੌਸਮ ਚ ਦਿਨ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ| ਇਸ ਦਿਨ ਸੂਰਯ ਦੇ ਉੱਤਰਾਯਣ ਚ ਆਨ ਤੋਂ ਦਿਨ ਵਢੇ ਹੋਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਣ ਅਤੇ ਸ਼ਰਦ ਰੀਤੂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਪ੍ਰਾਨ ਸ਼ਕਤੀ ਵਦਨ ਤੋਂ ਕਾਰੀਆ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਤੀ ਹੈ ਤਦਿ ਭਰਤੀਏ ਸੂਰਜ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਦੇ ਹਣ| ਏਹ ਸੰਜੋਗ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ|

 

ਕਿ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਚ ?

ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਚ ਸਨਾਨ, ਦਾਨ, ਦੇਵ ਕਾਰਿਆ ਅਤੇ ਮੰਗਲਕਾਰਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲਾਭ ਮਿਲਦੇ ਹਣ| ਮਹਾਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਚ ਪਿਤਾਹਮਹ ਨੇ ਭੀ ਪ੍ਰਾਨ ਛੱਡਣ ਦੇ ਲਈ ਇਸ ਸਮੇ ਸੂਰਯ ਦੇ ਉੱਤਰਾਯਣ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਕਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀ ਸੀ|

ਸੂਰਯ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਿਚੜੀ, ਤਿਲ ਦੇ ਲੱਡੂ ਆਦੀ ਬਣਾਕੇ ਸਬਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੂਰਯ ਨਾਰਾਯਣ ਨੂੰ ਅਰਪਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਬਾਅਦ ਚ ਦਾਨ ਆਦਿ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ| ਆਪਣੇ ਨਹਾਨ ਦੇ ਪਾਣੀ ਚ ਤਿਲ ਢਾਲ ਕੇ ਨਹਾਨਾਂ ਚਾਹੀਦਾ|

ਸੂਰਯ ਜਯੋਤਿਸ਼ ਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਕ ਭੀ ਹੈਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦੀ ਸਮਸੀਆ ਹੈ ਯਾ ਬਾਰ ਬਾਰ ਧੁਰਘਟਣਾਵਾਂ ਚ ਫੈਕਚਰ ਹੋਨਦੇ ਹਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਨ ਸੂਰਯ ਨੂੰ ਜਲ ਜਰੂਰ ਅਰਪਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ|

ਇਸ ਦਿਨ ਪਤੰਗ ਉਡਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਵੀ ਇਸਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂਕਿ ਖੇਲ ਦੇ ਬਹਾਨੇ, ਸੂਰਯ ਦੀ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰੀਰ ਜਾਦਾ ਲੈ ਸਕੇ|

ਦੇਵ ਦੀ ਪੂਜਾ, ਪਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਤਿਲ, ਗੁੜ, ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਕਮਬਲ ਆਦਿ ਜਰੂਰਤਮੰਡਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ| ਕੇਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਦਾਨ ਸੌ ਗੁਣਾਂ ਫਲ ਦੇੰਦਾ ਹੈ|

ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਦੇ ਸਨਾਨ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਤਕ ਸਨਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਇਸ ਦਿਨ ਖਿਚੜੀ ਖਾਣਾ ਤੇ ਇਸਨੂ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ| ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਖਿਚੜੀ ਵੀ ਕੇਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਚ ਇਸ ਦਿਨ ਗੁੜ ਤਿਲ ਬੰਡਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਹੈ| ਗੰਗਾ ਸਾਗਰ ਚ ਵੀ ਇਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ| ਆਖਦੇ ਨੇ – “ਸਾਰੇ ਤੀਰਥ ਬਾਰ ਬਾਰ – ਗੰਗਾ ਸਾਗਰ ਇੱਕ ਵਾਰ”| ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਚ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਪੋਂਗਲ ਦੇ ਰੂਪ ਚ ਮਨਾਯਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਹਾਂਡੀ ਚ ਖੀਰ ਬਣਾਕੇ ਸੂਰਯ ਨੂੰ ਅਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਪੰਜਾਬ ਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਹਰੀ ਦਾ ਪਰਵ ਮਨਾਯਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈਂ|

ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ

ਮਣੀਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਯ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਆਏ ਸੀ| ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਸਵਾਮੀ ਸ਼ਨਿਦੇਵ ਹੈਂ, ਇਸਲਈ ਵੀ ਇਨਹੁ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਕੇਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਮਹਾਭਾਰਤ ਕਾਲ ਚ ਪਿਤਾਹਮਹ ਨੇ ਦੇਹ ਤਿਆਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਏਹੀ ਚੁਣੀਆਂ ਸੀ| ਯਸ਼ੋਦਾ ਮਾਤਾ ਨੇ ਭੀ ਇਸੀ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਰੂਪ ਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਰਤ ਲਿਆ ਸੀ| ਇਸਤੋਂ ਅਲਾਵਾ ਏਹ ਓ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਦਿਨ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੰਗਾ ਮਾਤਾ, ਭਾਗਿਰਥ ਦੇ ਪਿੱਛੇ-ਪਿੱਛੇ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਕਪਿਲ ਮੁਨਿ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਤੋਂ ਹੋਨਦੇ ਹੋਏ ਗੰਗਾ ਸਾਗਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ ਸੀ| ਕੇਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਚ ਯੱਗ ਜਾਂ ਪੂਜਾ ਪਾਠ  ਚ ਅਰਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦ੍ਰਵ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਵ ਅਤੇ ਪੂਨੀਆ ਆਤਮਾਂ ਧਰਤੀ ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ|
ਏਹ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਕਾਲ ਮੌਸਮ ਦੇ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਇਦੇ ਸਕਰਮਣ ਤੋਂ ਬੱਚਨ ਦਾ ਹੈਂ| ਇਸਲਈ ਤਿਲ ਯਾ ਤਿਲ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪ੍ਰਦਾਰਥ ਖਾਣ ਅਤੇ ਵੰਡਣ ਤੋਂ ਸ਼ਰੀਰ ਚ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਦੀ ਤੋਂ ਲੜਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇੰਦਾ ਹੈਂ|

ਮਕਰ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਭਾਰਤ ਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਚ ਵੀ ਮਨਾਯਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਰੋਮ ਚ ਖਜੂਰ, ਅੰਜੀਰ, ਅਤੇ ਸ਼ਹਦ ਵੰਡ ਕੇ ਸੰਕਰਾਂਤੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਗ੍ਰੀਕ ਚ ਤਿਲ ਦੀਆਂ ਮਿਠਾਈਆਂ ਬਣਾਂਦੇ ਹੈਂ|


Share
test

Filed Under: Social & Cultural Studies

Primary Sidebar

News

PM Modi to address Indian-Americans in Washington on June 23

June 9, 2023 By News Bureau

ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇ ਕੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜੇ CM ਮਾਨ

June 9, 2023 By News Bureau

ਆਰਟੀਆਈ ਦਾ ਵੱਡਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ

June 9, 2023 By News Bureau

नशा भेज रहा है पाकिस्तान, सबक सिखाने के लिए सर्जिकल स्ट्राइक की जानी चाहिए : पंजाब राज्यपाल

June 9, 2023 By News Bureau

अमृतसर में पकड़ी 37 करोड़ की हेरोइन

June 9, 2023 By News Bureau

Areas of Study

  • Governance & Politics
  • International Perspectives
  • National Perspectives
  • Social & Cultural Studies
  • Religious Studies

Featured Article

The Akal Takht Jathedar: Despite indefinite term why none has lasted beyond a few years?

May 15, 2023 By Guest Author

Kamaldeep Singh Brar The Akal Takth There’s no fixed term for the Jathedar (custodian) of the Akal Takht, the highest temporal seat in Sikhism. That means an Akal Takht Jathedar can continue to occupy the seat all his life. Yet, no Akal Takht Jathedar in recent memory has lasted the crown of thorns for more […]

Academics

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੇਖ : ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਵਰਤਮਾਨ ਸਥਿਤੀ ਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰੁਝਾਨ ਘਰਾਂ ’ਚ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਣ ਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ  ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ’ਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਵੀ ਅਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਇਕ ਵਖਰਾ ਮੰਚ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤਾ ਵੀ ਹੋਈ ਹੈ ਪਰ ਸੋੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਵਰਤੀ […]

Uranium and fluoride enriched saline groundwater around Punjab

Uranium and fluoride enriched saline groundwater around Punjab Scarcity of fresh surface water increases dependency on groundwater for agriculture and domestic consumption which itself is unsafe in many instances by excess salinity, fertilizer inputs and heavy metals. The present study examined groundwater geochemistry up to 460 ft depth around a semi-arid region of Punjab, India where fluorosis, cancer and […]

‘सिंघसूरमा लेखमाला’ धर्मरक्षक वीरव्रति खालसा पंथ – भाग-10 – भाग-11

सिंघसूरमा लेखमाला धर्मरक्षक वीरव्रति खालसा पंथ – भाग-10 विजयी सैन्य शक्ति के प्रतीक ‘पांच प्यारे’ और पांच ‘ककार’ नरेंद्र सहगल श्रीगुरु गोविंदसिंह द्वारा स्थापित ‘खालसा पंथ’ किसी एक प्रांत, जाति या भाषा का दल अथवा पंथ नहीं था। यह तो संपूर्ण भारत एवं भारतीयता के सुरक्षा कवच के रूप में तैयार की गई खालसा फौज […]

Twitter Feed

ThePunjabPulse Follow

@ ·
now

Reply on Twitter Retweet on Twitter Like on Twitter Twitter
Load More

EMAIL NEWSLETTER

Signup to receive regular updates and to hear what's going on with us.

  • Email
  • Facebook
  • Phone
  • Twitter
  • YouTube

TAGS

Academics Activities Agriculture Areas of Study Books & Publications Communism Conferences & Seminars Discussions Governance & Politics Icons of Punjab International Perspectives Media National Perspectives News Religious Studies Resources Social & Cultural Studies Stories & Articles Uncategorized Videos

Footer

About Us

The Punjab Pulse is an independent, non-partisan think tank engaged in research and in-depth study of all aspects the impact the state of Punjab and Punjabis at large. It strives to provide a platform for a wide ranging dialogue that promotes the interest of the state and its peoples.

Read more

Follow Us

  • Email
  • Facebook
  • Phone
  • Twitter
  • YouTube

Copyright © 2023 · The Punjab Pulse

Developed by Web Apps Interactive