• Skip to main content
  • Skip to secondary menu
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Home
  • About Us
  • Our Authors
  • Contact Us

The Punjab Pulse

Centre for Socio-Cultural Studies

  • Areas of Study
    • Social & Cultural Studies
    • Religious Studies
    • Governance & Politics
    • National Perspectives
    • International Perspectives
    • Communism
  • Activities
    • Conferences & Seminars
    • Discussions
  • News
  • Resources
    • Books & Publications
    • Book Reviews
  • Icons of Punjab
  • Videos
  • Academics
  • Agriculture
  • General
You are here: Home / Religious Studies / गुरु नानक ने दुनिया को दिया सरबत के भले का मंत्र

गुरु नानक ने दुनिया को दिया सरबत के भले का मंत्र

November 19, 2021 By Guest Author

Share

हरनेक सिंह जैनपुरी

World Environment Day: गुरु नानक देव जी ने 7 शब्दों में समझाया पर्यावरण का  महत्व - world environment day

गुरु नानक देव जी ने अपने जीवन में चार पड़ाव में यात्राएं की। सभी स्थानों पर उन्होंने परमात्मा एक है और हर इंसान में एक ही परमात्मा की ज्योत है का उपदेश दिया। चौथे पड़ाव में उन्होंने मक्का मदीना तक की यात्रा की।

19 नवम्बर, 2021 – कपूरथला : विश्व भर को सद्भावना और सरबत के भले का संदेश देने वाले गुरु नानक देव जी ने किसी एक जगह डेरा जमाकर बैठने या गुरुद्वारा बनाकर स्थापित होने के बजाए समाजिक सरोकारों को तरजीह दी। उन्होने न केवल सिर्फ कर्मकांड व जात-पात के विरुद्ध जोरदार आवाज उठाई बलकि नाम जपने के साथ साथ किरत करने और बांट कर छकने का उपदेश भी दिया। नारी को पुरुषों के बराबर सम्मान दिलाने, भूले भटकों को सही राह दिखाने और मानवता के सिद्धांत का प्रचार करने के लिए गुरु नानक देव जी ने अपने जीवन में 38 हजार मील का सफर तय करते हुए चार यात्राएं की। इन्हें नाम नाम लेवा संगत उदासियों के तौर पर याद करती है।

1500 ईसवीं में जाति व धर्म में बंटे समाज को एकजुटता का पाठ पढ़ाने के लिए गुरु नानक देव जी ने दर्जनों देश के कुल 248 प्रमुख नगरों का भ्रमण किया। उन्होंने रसातल में जा रहे समाज के कल्याण के लिए कई क्रांतिकारी कदम उठाए। भाई मर्दाना को अपने साथ लेकर पहला प्रहार जाति बंधन पर किया। महिला को समानता का अधिकार दिलाने के लिए रब्ब को उलाभा देते हुए फरमाया ऐती मार पई कुरलाती, तै की दर्द ना आया। विश्व कल्याण के मद्देनजर गुरु जी ने चार पड़ाव में यात्राएं की। पहले चरण में वह 79 स्थानों पर मानवता का संदेश देने पहुंचे। दूसरे पड़ाव में गुरु जी ने 75 और तीसरे पड़ाव में 35 स्थानों तक पहुंच कर परमात्मा एक है और हर इंसान में एक ही परमात्मा की ज्योत है का उपदेश दिया। चौथी उदासी दौरान गुरु जी ने 59 स्थलों का सफर करते हुए 1521 में श्रीलंका के अनराधपुरा व मेनर से होता हुए यात्राएं समाप्त की।

World Environment Day: गुरु नानक देव जी ने 7 शब्दों में समझाया पर्यावरण का  महत्व - world environment day

पहली उदासी

गुरु नानक देव जी द्वारा इस सफर की शुरुआत 1500 ई. में श्री गोइदवाल साहिब, अमृतसर से छांगा-मांगा के जंगलों से इमनाबाद, गुजरावाला, होते हुए लाहोर व कसूर आदि पहुंचे। कसूर से सीधे पिहोवा, चूनिया, कुरुक्षेत्र, करनाल, हरिद्वार, नजीबाबाद, दिल्ली से होते हुए वृद्धावन पहुंचे और वहा से आगरा, मथुरा, अलीगढ़, कानपुर, लखनुऊ, अयोध्या, इलाहाबाद, प्रयाग, बनारस, जैनपुर, बकसर, छपरा, हाजीपुर, पटना से गया गए। वहा से राजगिरी, मंघेर, भागलपुर, साहिबपुर, राज महल, मालटा, परबतीपुर, लाल मीनार, गोहाटी, इंम्फाल, सिलवर, सिलहट, अगरतला, चिटगाव, चांदपुर, ढाका, फरीदपुर, शिवाज गंज, मुस्तफाबाद, किशन नगर, बालाघाट जबलपुर, चित्रकुट, सागर, भोपाल, चंदेरी, धौलपुर,, भरतपुर, जींद, कैथल, मलेरकोटला से होते हुए पांच साल बाद 1505 को वापस सुल्तानपुर लोधी पहुंचे।

14 Meditation ideas | meditation, guru nanak wallpaper, nanak dev ji

दूसरी उदासी

गुरु जी ने सुल्तानपुर लोधी की धरती से दूसरी उदासी 1506 में आरंभ की। इस दौरान सबसे पहले वह बठिड़ा व सिरसा से होते हुए बीकानेर पहुंचे। वहां से जैसलमेर, जोधपुर, पुषकर, अजमेर, नसीराबाद, मारवाड़, देवगढ़, चितौड़गढ़, उज्जैन, आबू, पटन, अहमदाबाद, बासवाड़ा, जौड़ा, महिदपुर, इंदौर, हुसंगाबाद, रेनटेक, अमरावती, अकोला, बुलडाना, हिंगोली, बसमत, बिदर, गोलकंडा, हैदराबाद, विजयवाड़ा, गनटूर, अनंतपुर, कुडंपा, तीरुपति, मद्रास, अरकाट, पांडीचरी, कुंभकोनम, तंजोर, त्रिचनापली, रामेश्वर, ट्रिकोमाली (श्रीलंका), कन्या कुमार अंतरीप, त्रिवेद्रम, कोचीन, कोइंबटूर, कालीकट, मैसूर, बंगलोर, नरसिंह पुर, गोवा, धारवाड़, राजपुर, पूणा, बंबई, सूरत, बड़ोदा, भडोच, निमड़ी, जूनागढ़, सोमनाथ, द्वारका, मुंडरा, लखपत, अमरकोट, खानपुर, मिठनकोट, बहावलपुर, मुलतान, पाकपटन, तुलंबा, दीपालपुर, लाहोर से तलवंडी होते हुए 1509 ईसवीं को सुल्तानपुर लोधी वापस पहुंचे।

तीसरी उदासी

गुरु नानक देव जी ने 1514 ईसवी को तीसरी उदासी करतापुर से कलानोर, सुजानपुर, कांगड़ा से होते हुए पालमपुर पहुंचे और वहा से चंबा, कुल्लू, मंडी, रवालसर, रोपड़, देहरादून, मंसूरी, गंगोतरी, बदरीनाथ, अल्मोड़ा, राणीखेत, कोट दवार, नैनीताल, नानकमता, श्रीनगर, गोरखपुर, सीतामड़ी, काठमांडू, तमलोंग, मानसरोवर, लेह, खूतन, यारकंद, ताशकंद, किशतवाड़ा, भदरवा, वैषनोदेवी, रियासी, जम्मू, परमंडल से करतारपुर होते हुए 1516 ईसवी को वापस करतारपुर पहुंचते हैं।

चौथी उदासी

गुरु नानक देव जी ने 1518 ईसवी से अपनी चौथी उदासी करतारपुर से आरंभ की और पशरुर, वजीराबाद, कटास, ढकवाल, कालाबाग, डेरा इस्माइल खां, तख्ते-ए-सुलेमान, डेरा गाजी खां, जामपुर, फजलपुर, हनद, शखर, रोहड़ी, शिकारपुर, लरकाना, अमरकोट, संघव, हैदराबाद, (सिंध), देवल (कराची), हिंगलाज, अदनसना, मक्का, जद्दा, मदीना, येरुशलम, दमशक, पाराचिनार (पेशावर), गोरखहटड़ी, अलिप्पो होते हुए बगदाद पहंचे। वहां से इसफरान, तेहरान, मशहद, खवारिजम, बखारा, समरकंद, बलख, मजार, काबल, कंधार, जलाबलाबाद, जमरोद, पशौर, हसन अबदाल, इमनाबाद से श्री लंका से संबंधित बैटीकुला (मटीयकुलम), कुकूकल मंतप, कतरगामा, नूर, आहलियां, सीतावाका, अनुराधपुरा व मेनर से होकर वापस करतारपुर लौटे थे।

गुरु नानक देव जी ने 38 हजार मील पैदल चल कर समाजिक, राजनीतिक, आर्थिक व धार्मिक रूप से गिर चुके इंसान को को एक अकाल पुरुख का उपदेश दिया। झूठी रीती रीविजों, वहिमों भ्रमों के जाल से निकल कर सच्चे धर्म की राह पर डालने का कार्य किया। एक परमात्मा के साथ जोड़ते हुए भाईचारक व साझीवालता का संदेश फैलाया।

सौजन्य : दैनिक जागरण


Share
test

Filed Under: Religious Studies, Stories & Articles

Primary Sidebar

News

ਬੂਟੇ ਲਗਾ ਕੇ ਮਨਾਇਆ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ

November 29, 2023 By News Bureau

ਅੱਤਵਾਦੀ ਪੰਨੂ ਨੇ ਮੁੜ ਭਾਰਤ ਖਿਲਾਫ਼ ਉਗਲਿਆ ਜ਼ਹਿਰ

November 29, 2023 By News Bureau

ਨਹੀਂ ਬੰਦ ਹੋ ਰਿਹੈ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਦਾ ਸਿਲਿਸਲਾ !

November 29, 2023 By News Bureau

पाकिस्तान के चीनी ड्रोन पंजाब में रोज गिरा रहे पैकेट

November 29, 2023 By News Bureau

Patiala News: जर्जर हालत में है पटियाला का ऐतिहासिक शीश महल

November 29, 2023 By News Bureau

Areas of Study

  • Governance & Politics
  • International Perspectives
  • National Perspectives
  • Social & Cultural Studies
  • Religious Studies

Featured Article

ज्ञानवापी का समाधान, अपने स्वार्थ के लिए बहकाने वाले नेताओं से सावधान रहे मुस्लिम समाज

August 4, 2023 By Guest Author

किसी के लिए भी समझना कठिन है कि मुस्लिम पक्ष इसके समर्थन में क्यों नहीं कि ज्ञानवापी परिसर का सर्वे पुरातत्व सर्वेक्षण विभाग करे? इलाहाबाद हाई कोर्ट ने इस मामले में अपना निर्णय सुरक्षित कर लिया है लेकिन समय की मांग है कि निर्णय जल्द सामने आए। वाराणसी में जिसे ज्ञानवापी मस्जिद कहा जा रहा […]

Academics

ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਡਿੱਗਦਾ ਮਿਆਰ

ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ‘ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਗਲੋਬਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ’ ਨਾ ਦੇ ਅਦਾਰੇ ਨੇ ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਲੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਡਿੱਗਦੇ ਮਿਆਰ ਉੱਪਰ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਵਿਚਲੀਆਂ ਲੱਭਤਾਂ ਨੇ ਸਬੰਧਿਤ ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਸਬੰਧੀ ਤੱਥ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਇਹ ਖੋਜ ਤਕਰੀਬਨ 87 ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ […]

ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉਪਜਾਊ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਰਣਨੀਤਕ ਟਿਕਾਣੇ ’ਤੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕਿੰਨੀਆਂ ਹੀ ਸੱਭਿਅਤਾਵਾਂ, ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿਖਿਆਨਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਿੰਧ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਸ਼ਵ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਯੁੱਗ ਤੀਕਰ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਵਪਾਰੀਆਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੂਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਕਰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ […]

ਨਹੀਂ ਰੀਸਾਂ ਪੰਜਾਬੀਏ ਤੇਰੀਆਂ…

ਪ੍ਰੋ. ਅੱਛਰੂ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਚਾਲ਼ੀ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਲੰਮੇ ਅਰਸੇ ਦੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਿਆਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਥਤਿੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਮੇਰੀ ਕਰਮ-ਭੂਮੀ ਨਿਰੋਲ ਪੇਂਡੂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਹੱਥ ਅਕਸਰ ਤੰਗ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਉਚਾਰਣ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਕਦੇ […]

Twitter Feed

Twitter feed is not available at the moment.

EMAIL NEWSLETTER

Signup to receive regular updates and to hear what's going on with us.

  • Email
  • Facebook
  • Phone
  • Twitter
  • YouTube

TAGS

Academics Activities Agriculture Areas of Study Art and Culture Book Reviews Books & Publications Communism Conferences & Seminars Discussions Enviourment General Governance & Politics Icons of Punjab International Perspectives Media National Perspectives News Religious Studies Resources Science Social & Cultural Studies Stories & Articles Technology Uncategorized Videos

Footer

About Us

The Punjab Pulse is an independent, non-partisan think tank engaged in research and in-depth study of all aspects the impact the state of Punjab and Punjabis at large. It strives to provide a platform for a wide ranging dialogue that promotes the interest of the state and its peoples.

Read more

Follow Us

  • Email
  • Facebook
  • Phone
  • Twitter
  • YouTube

Copyright © 2023 · The Punjab Pulse

Developed by Web Apps Interactive