ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਲਾਲਪੁਰਾ
6 ਦਸੰਬਰ 2024 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ 349 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਅਗਲਾ ਸਾਲ 350 ਵੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਰ੍ਹੇ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਧਰਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਇਹ ਕੁਰਬਾਨੀ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੱਕ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਮਾਤਾ ਨਾਨਕੀ ਦੇ ਘਰ, ਵੈਸਾਖ ਵਦੀ ੫ ਸੰਮਤ ੧੨੭੮ (1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1621ਈ.) ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਜੀ ਦਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ—
ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਆਂ ਸਰਾਪਾ ਅਫ਼ਜਾਲ॥
ਜ਼ੀਨਤ—ਅਰਾਇ ਮਹਿਫ਼ਲਿ ਜਾਹੋ ਜਲਾਲ॥
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਿਰ ਤੋਂ ਪੈਰਾਂ ਤਕ ਉਚਾਈਆਂ ਅਤੇ ਵਡਿਆਈਆਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਸ਼ਾਨੋੑਸ਼ੌਕਤ ਦੀ ਮਹਿਫ਼ਲ ਦੀ ਰੌਣਕ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਂ ਨਿਧਾਨ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੇ ਪਾਲਣਹਾਰ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਸਰਦਾਰ ਹੈ। ਲੋਕ ਪ੍ਰਲੋਕ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ, ਮਾਣ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਗੌਰਵ ਦੇ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਹੈ। ਬਾਵਜੂਦ ਰੱਬੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹੋਣ ਦੇ, ਉਹ ਰੱਬ ਦੀ ਆਗਿਆ ਅੱਗੇ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਣ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਰੱਬੀ ਜਲਾਲ ਅਤੇ ਵਡਿਆਈ ਦਾ ਗੁਪਤ ਸਾਜ ਹੈ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਨੌਵੇਂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਉਪਮਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ—
ਤਿਲਕ ਜੰਵੂ ਰਾਖਾ ਪ੍ਰਭ ਤਾਕਾ ॥
ਕੀਨੋ ਬਡੋ ਕਲੂ ਮਹਿ ਸਾਕਾ॥
ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਕੇ ਚਲਤ ਭਯੋ ਜਗਤ ਕੋ ਸੋਕ॥
ਹੈ ਹੈ ਹੈ ਸਭ ਜਗ ਭਯੋ ਜੈ ਜੈ ਜੈ ਸੁਰ ਲੋਕ॥
ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ‘ਵਾਰ ਦੁਰਗਾ ਕੀ’ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦਰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ,
ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਿਮਰਿਐ, ਘਰ ਨਉਨਿਧਿ ਆਵੈ ਧਾਇ॥
ਸਭ ਥਾਈਂ ਹੋਇ ਸਹਾਇ॥
ਭਾਵ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨੌ ਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਰਕਤਾਂ ਵਾਲੇ ਗੁਰੂ ਦੇ 350 ਸਾਲਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪੁਰਬ ਮਨਾਉਣਾ, ਸਾਰੀ ਕਾਇਨਾਤ ਲਈ ਧਰਮ ਤੇ ਇਨਸਾਨੀ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਤੇ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਹੁਕਮ ਹੈ—
ਬਾਬਾਣੀਆ ਕਹਾਣੀਆ ਪੁਤ ਸਪੁਤ ਕਰੇਨਿ॥
ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ ਭਾਵੈ ਸੁ ਮੰਨਿ ਲੈਨਿ ਸੇਈ ਕਰਮ ਕਰੇਨਿ॥
(ਸਲੋਕ ਮ:੩, ਸ੍ਰੀ.ਗੁ.ਗ੍ਰੰ.ਸ. ਅੰਗ ੯੫੧)
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ੨੪ ਚੇਤ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ਸੰਮਤ ੧੭੨੨ (20 ਮਾਰਚ 1665) ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਦੇ ਸਿੰਘਾਸਨ ਤੇ ਵਿਰਾਜ ਕੇ ਅਨੰਤ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਮਾਰਗ ਪਾਇਆ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਮਾਲਵਾ, ਪੁਆਧ, ਬਾਂਗਰ, ਪੂਰਬ ਬਿਹਾਰ, ਬੰਗਾਲ, ਆਸਾਮ ਆਦਿ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਕੇ ਸੱਚਾ ਧਰਮ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵੈਰਾਗਮਈ ਅਜਿਹੀ ਅਦਭੁੱਤ ਹੈ ਕਿ ਕਠੋਰ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੋਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕੰਢੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦ ਕੇ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਨਗਰ ਵਸਾਇਆ। ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਅੰਦਰ ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਤੇ ਜ਼ਬਰੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਪਾਉਣ ਤੇ ਧਰਮ ਦਾ ਬੀਜ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪ ਨੇ ਮਘਰ ਸੁਦੀ ੫ ਸੰਮਤ ੧੭੩੨ (11 ਨਵੰਬਰ ਸੰਨ 1675) ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿੱਤੀ। ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤਾ —
ਠੀਕਰ ਫੋਰ ਦਿਲੀਸ ਸਿਰਿ, ਪ੍ਰਭਪੁਰਿ ਕੀਯਾ ਪਯਾਨ।
ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸੀ ਕ੍ਰਿਯਾ, ਕਰੀ ਨ ਕਿਨਹੂੰ ਆਨ॥੧੫॥
ਕਿਸੇ ਵੀ ਯੁੱਗ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਸਮਝ, ਲੋਕਾਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੇ ਹੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਜਾਂ ਲਾਭ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਹਾਦਰੀ, ਤਿਆਗ, ਪ੍ਰੇਮ, ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਇਕਮਿਕ ਹੋ ਕੇ ਜੀਵਨ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਅਰਪਣ ਕਰਨ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ 15 ਰਾਗਾਂ ਤੇ ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਵਧੀਕ ਸਲੋਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੁਕਤਿਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।‘ਸਾਰੀ ਹੀ ਬਾਣੀ ਹਿੰਦੀ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਅੱਖਰ ਅਰਬੀ, ਫਾਰਸੀ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਜੋ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਸਾਰਾ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹੈ। ਦੁੱਖ ਸੁੱਖ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਗ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਪ੍ਰਭੂ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਵੱਸਦਾ ਹੈ।
“ਪਤਿਤ ਉਧਾਰਨ ਭੈ ਹਰਨ ਹਰਿ ਅਨਾਥ ਕੇ ਨਾਥ॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਤਿਹ ਜਾਣੀਐ ਸਦਾ ਬਸਤੁ ਤੁਮ ਸਾਥਿ॥”
ਉਸ ਨਾਲ ਸਿਮਰਨ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜੋ, ਸੁੱਖਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਭੇਖੀ ਸਾਧੂਆਂ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਤੀਰਥਾਂ ਵੱਲ ਭੱਜਿਆਂ ਤੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕ ਜਾਣ ਨਾਲ ਆਈ ਹੋਈ ਮੁਸੀਬਤ ਟਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ, ਮੋਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦਾ। ਮੌਤ ਤਾਂ ਆਉਣੀ ਹੀ ਹੈ ਪਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਆਤਮਿਕ ਮੌਤ ਮਰਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗੀ।
ਜਗ ਰਚਨਾ ਸਭ ਝੂਠ ਹੈ ਜਾਨਿ ਲੇਹੁ ਰੇ ਮੀਤ॥
ਕਹਿ ਨਾਨਕ ਥਿW ਨਾ ਰਹੈ ਜਿਉ ਬਾਲੂ ਕੀ ਭੀਤਿ॥ ੪੯॥ (ਅੰਗ ੧੪੨੯)
ਡਰਨਾ ਤੇ ਡਰਾਉਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਭੈ ਕਾਹੂ ਕਉ ਦੇਤ ਨਹਿ ਨਹਿ ਭੈ ਮਾਨਤ ਆਨ॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਨਿ ਰੇ ਮਨਾ ਗਿਆਨੀ ਤਾਹਿ ਬਖਾਨਿ॥
(ਸ੍ਰੀ. ਗੁ. ਗ੍ਰੰ. ਸ. ਅੰਗ ੧੪੨੭)
ਸੰਨ 1969 ਈ। ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਗੁਰਮਤਿ ਤਾਂ “ਮਾਹ ਦਿਵਸ ਮੂਰਤ ਭਲੇ ਜਿਸ ਕਉ ਨਦਰਿ ਕਰੇ॥” ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਦੱਸ, ਕੇਵਲ ਇਕ ਅਕਾਲ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ ਹੋਣ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਹਿਰਦੇ ਤੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅਪਨਾਉਣ ਦਾ ਰਾਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ, ਗੁਰੂ ਕਾਲ ਦੇ ਲੇਖਕ ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਜੀ ਅਤੇ ਦਸਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਵੱਲੋਂ 1569 ਈ. ਵਿਚ ਜਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਵੱਲੋਂ 1669 ਈ. ਵਿੱਚ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਨਹੀਂ ਭਰਦੀਆਂ। ਗੁਰੂ ਕਾਲ 1469 ਈ. ਤੋਂ 1708 ਈ. ਤਕ ਇਕ ਉੱਤਮ ਮਨੁੱਖ ਜੋ, ਅਕਾਲ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ, ਗੁਰੂ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅਪਨਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ, ਸੱਚ ਲਈ ਆਪਣਾ ਆਪ ਵਾਰਨ ਵਾਲਾ, ਬਹਾਦਰ, ਨਿਰਭੈ ਤੇ ਨਿਰਵੈਰ ਤੇ ਕਰਮਕਾਂਡ ਰਹਿਤ ਜੀਵਨ ਵਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵੱਲ ਉੱਦਮ ਸੀ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਸਿਪਾਹੀ ਤੇ ਕਾਇਨਾਤ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੋ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਮਨਾਉਣੀਆਂ ਸਾਰਥਿਕ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜੇ, ਪਿਛਲੇ 55 ਸਾਲ ਵਿਚ ਮਨਾਈਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵੱਲ ਝਾਤ ਮਾਰੀਏ ਤੇ ਅੰਤਰ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰੀਏ, ਕਿ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਹੁਕਮ “ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ ਸਤਿ ਸਰੂਪੁ ਹੈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਬਣੀਐ॥” ਅੰਗ ੩੦੪, ਦੀ ਕਸੌਟੀ ਤੇ ਖ਼ਰੇ ਉਤਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਹੈੈ
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ 500 ਸਾਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਸ਼ਤਾਬਦੀ 1969 ਈ। ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਮਨਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ੍ਰੀ ਵੀ.ਵੀ. ਗਿਰੀ, ਪਖਤੂਨ ਲੀਡਰ, ਖ਼ਾਨ ਅਬਦੁਲ ਗੱਫ਼ਾਰ ਖਾਂ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਦਲਾਈਲਾਮਾ, ਸੰਤ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ, ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਤੇ ਸਭ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਆਗੂ ਇਕ ਸਟੇਜ ਤੇ ਇਕੱਤਰ ਹੋਏ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਕ ਚੰਗੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ “ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ” ਨੇ ਵੀ ਚੰਗੀ ਵਾਹ ਵਾਹ ਖੱਟੀ। ਗਿਆਨੀ ਜੈਲ ਸਿੰਘ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਨੇ 10 ਅਪ੍ਰੈਲ 1973 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਪੁੱਜਣ ਤੱਕ 577 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਰਸਤੇ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਧਰਮ ਅਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਸੜਕ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖ ਕੇ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਮਾਰਗ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਵਲੈਤ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਮੰਗਵਾ ਕੇ ਇਸ ਰਾਹਾਂ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰੇ, ਇਥੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਾੜਨ ਵਾਲੀ ਪਦਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਹੋਈ ਤੇ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਐੱਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ. ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਅਕਾਲੀ ਆਗੂ ਇਸ ਮਾਰਚ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵੰਡਦੇ ਰਹੇ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਮਾਰਗ ਦੇ ਬਣਨ ਤੋਂ 51 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ ਬੱਸ ਸਰਵਿਸ ਚਾਲੂ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਕੇਵਲ ਰਾਜਨੀਤਕ ਡਰਾਮੇਬਾਜ਼ੀ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰਹੀ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ‘ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਣ ਤੇ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵੀ ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਲੈ ਗਏ। ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਅੱਜ ਵੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੋਂ ਸੱਖਣਾ ਹੈ।
ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ 300 ਸਾਲਾਂ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਅਪ੍ਰੈਲ 1999 ਵਿੱਚ ਮਨਾਈ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਰਦਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਐਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ. ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਅਤੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਭਾਈ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਵਿਰਾਸਤ—ਏ—ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੀ ਉਸਾਰੀ *ਤੇ ਕਰੋੜਾਂ Wਪਏ ਖਰਚ ਹੋਏ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ ਜਾਂ ਗੁਰਮਤਿ ਤੇ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਤੇ ਅਰਧ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਦੀ ਝੜੀ ਹੀ ਲੱਗ ਗਈ ਪਰ ਇੱਕ ਵੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਰਬ ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਪਰ ਰਾਜਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਡਫਲੀਆਂ ਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਾਗ, ਸ੍ਰੀ ਤਰਨਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਵੇਖੇ ਗਏ। ਨਾ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜੀਵਨ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਹੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕਿਧਰੇ ਹੋਇਆ। ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ —
ਸੋ ਸਿਖੁ ਸਖਾ ਬੰਧਪੁ ਹੈ ਭਾਈ ਜਿ ਗੁਰ ਕੇ ਭਾਣੇ ਵਿਚਿ ਆਵੈ॥
(ਸ੍ਰੀ. ਗੁ. ਗ੍ਰੰ. ਸ., ਅੰਗ ੬੦੧)
ਜਾਂ
ਜਗਿ ਗਿਆਨੀ ਵਿਰਲਾ ਆਚਾਰੀ॥ (ਸ੍ਰੀ. ਗੁ. ਗ੍ਰੰ. ਸ., ਅੰਗ ੪੧੩)
ਸਚਹੁ ਓਰੈ ਸਭੁ ਕੋ ਉਪਰਿ ਸਚੁ ਆਚਾW ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਲੋਕ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਜੇਕਰ 550 ਦਰਸ਼ਨੀ ਖਾਲਸਾ ਬਾਣੀ ਤੇ ਬਾਣੇ ਦਾ ਧਾਰਨੀ ਉੱਚੇ ਤੇ ਸੁੱਚੇ ਜੀਵਨ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਗੁਰਮਤਿ ਫਲਸਫ਼ਾ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਸਹਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਸਨਮਾਨ ਤਾਂ ਰਾਜਸੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਪਦੇ ਸਨ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਗੋਲਕ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਦੇ ਚਰਚੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਵੱਲ ਕਿਧਰੇ ਧਿਆਨ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
ਮੋਹਿ ਐਸੇ ਬਨਜ ਸਿਉ ਨਹੀਨ ਕਾਜੁ ॥
ਜਿਹ ਘਟੈ ਮੂਲੁ ਨਿਤ ਬਢੈ ਬਿਆਜੁ॥
(ਸ੍ਰੀ. ਗੁ. ਗ੍ਰੰ. ਸ., ਅੰਗ ੧੧੯੪—੯੫)
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮਨਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚਾਕਰ, ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਧੀ ਅਗਵਾ ਕਰ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 365 ਦੇ ਕਰੀਬ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਗੁਰੂ ਘਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਅਕਾਫ ਬੋਰਡ ਦਾ ਮੁਖੀ, ਇੱਕ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਦੂਰ ਦਾ ਵੀ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ।
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸਿਰਮੌਰ ਸੰਸਥਾ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਨੇ ਯੂ.ਐਨ.ਓ. ਪਾਸੋਂ 1 ਮਈ 2021 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ 400 ਸਾਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮਨਾਉਣ ਸਮੇਂ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਪਾਸੋਂ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਸਥਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਗੁਰੂ ਧਾਮਾਂ ਦਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ‘ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦਿਵਸੋ ਵੱਲੋਂ ਮਨਾਉਣ ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਾਵਨ ਬਾਣੀ ਦਾ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਭੇਜਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਸੜਕ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਾਰਗ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਦੇ ਮਤੇ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਸਨ।
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਗਮਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ 937 ਕਰੋੜ ਦਾ ਫੰਡ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਕੇ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਐਸ. ਜੀ. ਪੀ. ਸੀ. ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰੑਪ੍ਰਸਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਪਾ ਕੇ, ਆਪ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਿਆ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਭਾਈ ਮੋਦੀ ਜੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਅਨੇਕ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਲਈ ਵੀ ਯਤਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਸਿੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ?
ਕੇਵਲ ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਝੂਠ ਤੇ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਨਸ਼ਾ ਤੇ ਬੇWਜ਼ਗਾਰੀ ਚਰਮ ਸੀਮਾ ‘ਤੇ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਬਚਨ ਨਾਲ ਜਨਮੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜਾ ਰਤਨ ਰਾਏ ਜਿਸ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦੀ ਹਾਥੀ ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਪਟਨਾ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੇਂਦਰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਵੀ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਖੋਜ ਅਧੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤਿ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹੈ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਨਗਰ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਤਾਮੀਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਰਖਵਾਈ ਸੀ, ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ, ਪਿੰਡ ਚੱਕ ਨੇੜੇ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਨਾਂ ਮੁੜ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਰੱਖ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈੈ।
ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ 6 ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੇਵਕ ਭਾਈ ਘਨੱਈਆ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ‘ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ* ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬੰਗਾ ਤੱਕ ਖਸਤਾ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੈ ਇਸਨੂੰ ਚਾਰ ਮਾਰਗੀ ਬਣਾ ਕੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਮਾਰਗ ਰੱਖ ਕੇ ਜੋ ਤਖਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਜੋੜੇਗੀ, ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵਾਂ, ਸਭ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲਾ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੂਜੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਫਲਸਫਾ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਜੀਵਨ ਇਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਜੋ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿਧ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ‘ਪੰਜਾਬ ਜਿਊਂਦਾ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ’ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਹਨ। ਫ਼ਿਰਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਬਣੇ ਮੱਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਇਹ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਹੈੈ ਜਿਸ ਲਈ ਤਿਲਕ ਜੰਝੂ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੇ ਪੈਗਾਮ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹਾਂ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਚਰਨ ਪਾਏ ਹਨ ਉਥੋਂ ਦੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਚੇਅਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਖੋਜ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ 2021 ਵਾਲੇ ਮਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੰਜੀਦਾ ਯਤਨ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।
(ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਲਾਲਪੁਰਾ, ਚੇਅਰਮੈਨ, ਕੌਮੀ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਕਮਿਸ਼ਨ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ)
test